Największym zagrożeniem dla poszkodowanych w wypadkach jest nagłe zatrzymanie krążenia. Warto wiedzieć jak powinna wyglądac pierwsza pomoc w tej sytuacji.

Pierwsza pomoc – podstawowe informacje

Mówiąc o pierwszej pomocy często używa się pewnych specjalistycznych skrótów. Warto znać ich znaczenie.

• BLS (Basic Life Support) – podstawowe czynności resuscytacyjne – resuscytacja wykonywana przez ratowników – laików, bez specjalistycznego sprzętu;
• NZK (Nagłe zatrzymanie krążenia);
• RKO (Resuscytacja Krążeniowo-Oddechowa) – działania ratownicze w NZK, mające na celu przywrócenie krążenia i oddechu;
• AED (Automated External Defibrylator) – automatyczny defibrylator zewnętrzny;
• ZRM (Zespół Ratownictwa Medycznego).

Zatrzymanie krążenia jest nagłym, nieoczekiwanym zatrzymaniem czynności mechanicznej serca, na skutek czego dochodzi do ustania krążenia krwi i oddechu. W konsekwencji dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu. Niezbędne w takim wypadku jest jak najszybsze podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej oraz defibrylacja, w celu przywrócenia prawidłowej czynności serca. RKO powinna być rozpoczęta przed upływem 4 minut od czasu zatrzymania krążenia i oddechu. Po tym czasie w większości przypadków dochodzi do powstania nieodwracalnych zmian w centralnym układzie nerwowym. Im szybciej zostanie rozpoczęta RKO, tym większą szansę na przeżycie ma osoba w NZK. Nagłe Zatrzymanie Krążenia (NZK) jest główną przyczyną zgonów w Europie. Dotyczy około 700 000 osób rocznie.

Czynności ratunkowe, wykonywane u osoby z NZK, prowadzące do uratowania jej życia nazwano „łańcuchem przeżycia”. Tworzą go 4 ogniwa:

1. Wczesne rozpoznanie stanu zagrożenia życia oraz wezwanie pomocy specjalistycznej.
2. Wczesna resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) podejmowana przez świadków lub uczestników zdarzenia.
3. Wczesna defibrylacja.
4. Wczesne wdrożenie zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych.

Pierwsza pomoc – Resuscytacja krążeniowo oddechowa u osób dorosłych

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) to postępowanie ratunkowe, mające na celu przywrócenie krążenia i oddechu.

RKO obejmuje:

• Zabezpieczenie drożności dróg oddechowych.
• Uciskanie klatki piersiowej.
• Sztuczną wentylację płuc.

Schemat postępowania, działanie krok po kroku

1. Oceń bezpieczeństwo!

Pierwszym krokiem jest ocena sytuacji i bezpieczeństwa. Postępując zgodnie z zasadą „dobry ratownik to żywy ratownik”, oceniamy miejsce zdarzenia. Zapewniamy przede wszystkim bezpieczeństwo sobie, następnie osobie poszkodowanej oraz świadkom zdarzenia. Należy pamiętać o środkach ochrony osobistej (rękawiczki, okulary ochronne, maseczki do sztucznej wentylacji płuc). W przypadku braku rękawiczek zalecane jest używanie zwykłych worków foliowych (np. woreczki śniadaniowe, reklamówka, itp.).

2. Oceń przytomność!

Sprawdź reakcję poszkodowanego. Podejdź do niego od strony nóg, pochyl się nad nim, złap za ramiona, potrząśnij nimi delikatnie i głośno zapytaj, np.: Co się stało? Czy mnie słyszysz?

3. Jeśli poszkodowany reaguje:

– pozostaw go w pozycji i w miejscu, w jakim go zastałeś (pamiętać należy o tym, aby nie zagrażało mu żadne niebezpieczeństwo);
– wykonaj wstępne badanie urazowe i/lub szczegółowe badanie poszkodowanego;
– jeśli sytuacja tego wymaga – wezwij ZRM;
– regularnie oceniaj podstawowe funkcje życiowe osoby poszkodowanej;
– nie pozostawiaj poszkodowanego bez opieki!

4. Jeśli poszkodowany nie reaguje:

Zapewnij sobie pomoc innych osób, Głośno wołaj o pomoc (używając słów – pożar, pali się). Jeśli będą w pobliżu inni ludzie – wskaż konkretnie jedną osobę, która z Tobą zostanie i pomoże. Zwracaj się do niej w następujący sposób – np. „Pani w białym swetrze! Będę Pani potrzebował, proszę przygotować telefon, wezwać pomoc, numer 999/112. Proszę później mnie poinformować o potwierdzeniu przyjęcia wezwania”.

5. Udrożnij drogi oddechowe!

Należy pamiętać, iż osobie nieprzytomnej, pozostawionej w pozycji na plecach zagraża uduszenie się własnym językiem czy ciałami obcymi znajdującymi się w jamie ustnej. Aby temu zapobiec, należy udrożnić drogi oddechowe stosując rękoczyn czoło – bródka. Manewr ten ma na celu uniesienie nagłośni i języka.

6. Sprawdź oddech – widzę, słyszę, czuję!

Uklęknij obok głowy poszkodowanego, udrożnij jego drogi oddechowe poprzez odchylenie głowy do tyłu. Następnie wysuń żuchwę osoby poszkodowanej i otwórz jej szczęki w celu oceny pod kątem zawartości jamy ustnej. Jeśli w jamie ustnej znajdować będą się ciała obce (wymiociny, guma do żucia, pokarm, proteza zębowa itp.), należy je wygarnąć palcami na zewnątrz.

7. Za pomocą wzroku, słuchu i dotyku oceń, czy poszkodowany prawidłowo oddycha:

– pochyl się nad głową poszkodowanego, przykładając własne ucho do nosa i ust poszkodowanego oraz sprawdź czy słyszysz szmer wdychanego i wydychanego powietrza;
– wyczuj na własnym policzku strumień wydychanego powietrza z ust poszkodowanego;
– równocześnie obserwuj ruchy klatki piersiowej osoby poszkodowanej.
Na sprawdzenie oddechu poświęć nie więcej niż 10 sekund

8. Jeśli poszkodowany prawidłowo oddycha:

– wezwij pomoc – Tel.: 999/112;
– ułóż go w pozycji bezpiecznej;
– regularnie sprawdzaj mu oddech (co 1 minutę);
– zapewnij komfort cieplny (koc NRC).
Wzywając pomoc należy pamiętać o tym, aby podać w pierwszej kolejności dokładne i prawidłowe miejsce zdarzenia, następnie wytłumaczyć co się stało, ilu i w jakim stanie są poszkodowani. Należy stosować się do wskazówek i instruktaży dyspozytora medycznego. Po potwierdzeniu przyjęcia wezwania dyspozytor jako pierwszy rozłączy rozmowę. Jeśli poszkodowany nie oddycha prawidłowo należy natychmiast wezwać pomoc specjalistyczną (samemu lub poprosić o to inną osobę). Po wezwaniu pomocy specjalistycznej należy przystąpić do RKO.

9. Wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej!.

Poszkodowany musi leżeć na twardym podłożu – podłodze, ziemi, desce, następnie należy uklęknąć obok poszkodowanego, na wysokości jego klatki piersiowej oraz odsłonić ubrania z klatki piersiowej poszkodowanego. Po wykonaniu powyższych czynności, ułóż ręce na środku klatki piersiowej, spleć palce obu rąk i unieś je ku górze tak, by nie uciskać żeber poszkodowanego. Pochyl się nad poszkodowanym w taki sposób, by twoja górna część tułowia znajdowała się nad klatką piersiową poszkodowanego. Ramiona wyprostuj, ustaw prostopadle do jego klatki piersiowej i rozpocznij uciskanie klatki piersiowej. Częstotliwość ucisków powinna wynosić 100-120/minutę. Uciskaj mostek na głębokość 5 – 6 cm. Uciskaj rytmicznie – czas relaksacji (powrotu klatki piersiowej do jej pierwotnego kształtu) powinien trwać równie długo jak okres uciskania – w stosunku 1:1.

10. Po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej wykonaj 2 sztuczne oddechy.

Udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego stosując rękoczyn czoło – bródka. Następnie zaciśnij skrzydełka nosa, rozchyl lekko usta poszkodowanego, utrzymując jednocześnie uniesienie jego żuchwy. Wykonaj normalny wdech – swoimi szeroko otwartymi ustami szczelnie obejmij usta poszkodowanego wdmuchuj powietrze powoli, przez ok. 1 sekundę, obserwując jednocześnie czy jego klatka piersiowa się unosi.

11. Kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratunkowe w stosunku 30:2!.

Pamiętaj! Jeżeli nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych, zastosuj tylko uciśnięcia klatki piersiowej. Wykonywanie samych ucisków klatki piersiowej jest lepsze niż bezczynne czekanie na ZRM!

12. Pamiętaj!

Jeśli w pobliżu znajduje się automatyczny defibrylator zewnętrzny AED, należy go użyć w trakcie wykonywania RKO, postępując zgodnie z poleceniami głosowymi wydawanymi przez urządzenie.

RKO – jak długo trzeba ją prowadzić?

Resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO) należy prowadzić do momentu gdy:

• przyjedzie Zespół Ratownictwa Medycznego i przejmie prowadzenie czynności ratunkowych;
• poszkodowany zacznie reagować – prawidłowo oddychać, poruszać się, otwierać oczy;
• całkowicie opadniesz z sił lub zmieni cię inna osoba;
• wystąpi nagłe niebezpieczeństwo.