Tramwaje i autobusy to można powiedzieć dwa kolosy, których obawiają się kursanci. Jeżeli również jesteś w grupie „przerażonych” zapraszam cię do lektury abyś dumnie mógł ją opuścić!

Hierarchia ważności

Policjant ➜ sygnalizacja świetlna (w tym dla tramwajów) ➜ znaki ➜ ogólne zasady ruchu.
To, co wyżej w hierarchii, zawsze przebija to, co niżej.

Kiedy tramwaj ma pierwszeństwo

• Skrzyżowanie dróg równorzędnych (bez sygnałów/znaków): tramwaj ma pierwszeństwo przed wszystkimi pojazdami, niezależnie skąd nadjeżdża i czy skręca, czy jedzie prosto.
• Na drodze z pierwszeństwem: jadąc po jezdni/torowisku w jezdni na drodze z pierwszeństwem, tramwaj ma je jak każdy pojazd na tej drodze.
• Gdy inny kierujący przecina torowisko przy skręcie: kierujący skręcający (w lewo lub w prawo) ma obowiązek ustąpić tramwajowi jadącemu po torach, które przecina (dotyczy zwłaszcza „skrętu przez tory” i torowisk biegnących środkiem jezdni).
• Na rondzie – gdy tramwaj już znajduje się na obwiedni: obowiązuje zasada „pierwszeństwo dla pojazdów będących na rondzie”, więc tramwaj w obrębie ronda ma pierwszeństwo przed wjeżdżającymi (o ile znaki nie stanowią inaczej).
• Gdy ma własny „zielony” sygnał tramwajowy: jeśli sygnalizacja wypuszcza tramwaj (a dla pozostałych jest czerwone), ma on pierwszeństwo względem ruchu poprzecznego.
• Wobec pieszych i rowerzystów na przejściach/przejazdach przez tory: pieszy/rowerzysta nie wchodzi na tory, jeśli nadjeżdża tramwaj; w praktyce – tramwaj ma tu pierwszeństwo (motorniczy zachowuje szczególną ostrożność).
• Gdy pojazd cofający, wyjeżdżający z miejsca postojowego/pobocza przecina torowisko: taki kierujący ustępuje, więc tramwaj ma pierwszeństwo.

Kiedy tramwaj nie ma pierwszeństwa

• Sygnalizacja zakazuje jazdy: czerwone dla tramwaju / sygnał „stój” – bezwzględny brak pierwszeństwa.
• Znaki podporządkowania dla kierunku tramwaju: „ustąp pierwszeństwa” / „STOP” – tramwaj ustępuje jak każdy inny.
• Włączanie się do ruchu: wyjazd z pętli, zajezdni, torowiska wydzielonego/bocznego, z zatoki poza jezdnią – tramwaj ustępuje pojazdom będącym już w ruchu.
• Wjazd na rondo z „ustąp pierwszeństwa”: tramwaj wjeżdżający ustępuje pojazdom jadącym po obwiedni, jak inni kierujący (chyba że dodatkowe znaki przyznają mu pierwszeństwo).
• Przejazdy kolejowe (tram–kolej): pociąg ma pierwszeństwo.
• Wobec pojazdu uprzywilejowanego na sygnałach (karetka, straż, policja): tramwaj musi ustąpić.
• Gdy znaki kierunkowe nakazują inny przebieg ruchu: np. nakaz jazdy prosto, zakaz skrętu w lewo/zawracania – tramwaj stosuje się do znaków (brak pierwszeństwa „z racji bycia tramwajem”).
• Na skrzyżowaniu z sygnalizacją, przy kolizyjnym zielonym dla wszystkich: obowiązują ogólne reguły przecinania torów i skrętu – sam „zielony” nie daje tramwajowi „absolutnego” pierwszeństwa; jeśli tramwaj skręca, musi respektować nadane relacje i sygnały.

Sygnalizacja – jak czytać w kontekście tramwaju

• Ogólne zielone światło (okrągłe) dla danego kierunku: tramwaj może jechać, ale musi respektować kolizje wynikające z organizacji ruchu (np. skręcając – nie wymusza na jadących z przeciwka, jeśli nie ma dla niego odrębnej fazy).
• Zielona „strzałka warunkowa” na czerwonym (dla aut): nie dotyczy tramwaju; nie daje mu prawa przejazdu.
• Dedykowana sygnalizacja dla tramwajów (sygnały tramwajowe): gdy świeci „jazda dozwolona”, tramwaj jedzie niezależnie od sygnałów dla aut, ale i tak stosuje się do znaków i geometrii (np. zakaz skrętu w lewo → brak skrętu, mimo zezwolenia do jazdy prosto).

Znaki i oznakowanie – co zmienia pierwszeństwo tramwaju

• Znaki pierwszeństwa („droga z pierwszeństwem”, „ustąp”, „STOP”) – decydują; jeśli tramwaj jedzie drogą z pierwszeństwem, ma je; jeśli ma „ustąp/STOP”, nie ma.
• Zakaz skrętu w lewo / zakaz zawracania / nakazy kierunkowe – mogą uniemożliwić manewr tramwaju i tym samym „zabrać” mu potencjalne pierwszeństwo w danym konflikcie.
• Strzałki kierunkowe/pasy wydzielone – jeśli przebieg torów jest wydzielony i znaki mówią „ustąp tramwajowi” lub nadają priorytet (tablice przy torowisku, sygnalizatory tramwajowe), tramwaj korzysta z tego priorytetu; jeśli znaki każą ustąpić – ustępuje.
• Przejścia/przejazdy przez torowisko – oznakowanie zwykle wymusza szczególną ostrożność pieszych/rowerów; nie daje im „pierwszeństwa nad tramwajem”.

Relacje szczególne (warto zapamiętać)

• Równorzędne skrzyżowanie bez sygnałów/znaków: tramwaj zawsze pierwszy (nawet gdy Ty jedziesz „z prawej”).
• Twój skręt przez tory: skręcając ustępujesz tramwajowi jadącemu po torach, które przecinasz (dotyczy skrętu w lewo i w prawo).
• Wjeżdżanie/włączanie się tramwaju: brak specjalnych „przywilejów” jak dla autobusów w zabudowanym – tramwaj nie ma wtedy pierwszeństwa.
• Piesi/rowery na przejściu/przejeździe przez tory: praktycznie pierwszeństwo ma tramwaj; pieszy/rowerzysta wchodzi tylko, gdy może bezpiecznie przekroczyć tory; motorniczy zachowuje szczególną ostrożność i w razie potrzeby hamuje, by uniknąć kolizji.
• Kolej vs tramwaj: pociąg zawsze pierwszy.

Ekspresowa ściąga (do zapamiętania)

• MA: równorzędne bez sygnałów/znaków; na drodze z pierwszeństwem; gdy ktoś skręca przez tory; tramwaj już na rondzie; własne „zielone” tramwajowe; wobec pieszego/roweru na torach (ostrożność!).
• NIE MA: czerwone / „STOP” / „ustąp”; włączanie się do ruchu; wjazd na rondo z „ustąp”; przy pociągu; wobec pojazdu uprzywilejowanego; gdy znaki/strzałki/zakazy wykluczają jego manewr.

🚌 Autobusy zwykłe

Kiedy mają pierwszeństwo

• Teren zabudowany – kierowcy mają obowiązek ustąpić pierwszeństwa autobusowi sygnalizującemu zamiar wjazdu z przystanku na jezdnię.
• Na drodze z pierwszeństwem przejazdu – autobus traktowany jest jak każdy inny pojazd uprzywilejowany znakiem drogowym.

Kiedy nie mają pierwszeństwa

• Teren niezabudowany – kierowcy nie mają obowiązku ułatwiać autobusowi wyjazdu z przystanku, autobus musi ustąpić pojazdom znajdującym się na jezdni.
• Na drogach podporządkowanych – autobus musi ustąpić tak jak każdy inny pojazd.
• Przy włączaniu się do ruchu (z zajezdni, parkingu, pobocza) – autobus zawsze ustępuje pierwszeństwa.

🟡 Autobusy szkolne

Kiedy mają pierwszeństwo

• W terenie zabudowanym i niezabudowanym – kierowcy muszą ustąpić pierwszeństwa autobusowi szkolnemu, który sygnalizuje wyjazd z przystanku (tutaj przepisy są bardziej rygorystyczne niż dla zwykłych autobusów).
• Podczas wsiadania i wysiadania dzieci – inni kierowcy mają obowiązek zachować szczególną ostrożność i nie wyprzedzać autobusu szkolnego na przystanku.

Kiedy nie mają pierwszeństwa

• Na skrzyżowaniach dróg równorzędnych i podporządkowanych – obowiązują ogólne zasady pierwszeństwa (tak jak dla innych pojazdów).
• Na sygnalizacji świetlnej – autobus szkolny musi przestrzegać świateł, tak samo jak każdy pojazd.

✅ Podsumowanie praktyczne

• Zwykły autobus → pierwszeństwo przy wyjeżdżaniu z przystanku tylko w terenie zabudowanym.
• Autobus szkolny → pierwszeństwo przy wyjeżdżaniu z przystanku zawsze, niezależnie od miejsca.